Montessori-onderwijs is niet voor iedereen bekend. Er bestaan enkele hardnekkige misvattingen over dit concept: "Montessori? Is dat niet een soort speciaal onderwijs?", "Montessori? Daar mogen kinderen de hele dag toch zelf bepalen wat ze doen?" "Montessori? Dat is toch een heel ouderwets schoolsysteem?"
Wij vinden het belangrijk om deze misvattingen uit de wereld te helpen. Want Montessori-onderwijs is niet speciaal, maar wel heel bijzonder. Het team van Montessorischool Dukenburg is er trots op dat zij op een Montessorischool mogen werken.
Het Montessori concept in vogelvlucht
- Erkenning van de individualiteit: elk kind is uniek
- Erkenning dat het kind van nature actief is, het is nieuwsgierig en wil de wereld verkennen. De omgeving wordt als zeer belangrijk gezien
- Erkenning van de "gevoelige periode", het kind is meer dan daarvoor of daarna ontvankelijk voor het verwerven van een bepaalde vaardigheid
- Erkenning van het feit dat het kind gelegenheid krijgt zijn eigen leerproces te bepalen. Hiervoor moet het een aantal vrijheden krijgen op school. Zoals: het kind moet zelf kunnen bepalen waarmee, wanneer en hoe lang het ergens mee bezig wil zijn. Het moet het zelf gekozen materiaal zelf kunnen pakken en opruimen. Het kind moet de mogelijkheid krijgen, wanneer het dat wil, samen met andere kinderen te kunnen werken. Als het kind instructie of hulp nodig heeft moet het kind terecht kunnen bij de leerkracht of bij andere kinderen. Vandaar de heterogene groepen: de verschillende leeftijdsgroepen zitten bij elkaar.
(foto: Maria Montessori, grondlegger van het Montessorionderwijs)
Hoe herkent u de uitgangspunten van Montessori op onze school?
De school als veilige leeromgeving
Maria Montessori was ervan overtuigd dat de eerste levensjaren van het grootste belang zijn. Daar wordt de basis gelegd voor de persoonlijkheid van de mens. Een veilige leeromgeving is dan ook uiterst belangrijk. Hierbij spelen duidelijke afspraken en regels in de school en in de klas een belangrijke rol: ze scheppen veiligheid en ruimte voor ontwikkeling. Ze geven duidelijkheid over de mate van vrijheid, waarbinnen kinderen zich kunnen bewegen. Montessorischool Dukenburg is een Vreedzame School. De Vreedzame School is een filosofie, waarin de eigen kracht van kinderen centraal staat. Er wordt gestreefd naar een democratische gemeenschap, waarin iedereen een stem heeft, zich gezien en gehoord oelt en op een positieve manier met elkaar omgaat.
De school als leefgemeenschap
Onze school is een leefgemeenschap voor kinderen, ouders en teamleden. Iedereen heeft een taak in het geheel en is verantwoordelijk om het eigen deel zo goed mogelijk gestalte te geven. In die samenwerking is het belangrijk dat wij ons realiseren dat deze taak voor eenieder anders kan zijn en dat onze mogelijkheden daarin niet gelijk zijn. Wekelijks voeren de kinderen taakjes uit zoals kleedjes uitkloppen en kasten opruimen. Op deze manier dragen ze mede zorg voor hun (leer)omgeving.
Zelfstandigheid en verantwoordelijkheid
De antropologische visie van Maria Montessori is ons uitgangspunt. "Help mij het zelf te doen" is de uitspraak die daarbij het beste past. Wij stimuleren dat een kind in de loop der jaren steeds onafhankelijker en dus zelfstandiger wordt. Onder meer door het werken met agenda's vergroten we de zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid van het leerproces van de leerling. Het kind is eigenaar van zijn/haar eigen leerproces.
Individuele benadering
Verantwoordelijkheid nemen voor de eigen ontwikkeling kan een kind niet alleen doen. De leerkrachten observeren, ondersteunen en stimuleren. Elk kind is anders. Aandacht voor het individuele kind is ons uitgangspunt. Zowel het leerstofaanbod als de beoordeling van de resultaten van elk kind worden bekeken in het licht van de individuele mogelijkheden van het kind. We letten uiteraard op de cognitieve ontwikkeling. Daarnaast is de creatieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van belang. Kortom: we zien het kind als totaliteit.
Samenwerking
Dat wij ons richten op het individuele kind wil niet zeggen dat wij alleen maar individueel werken. Zeker niet. Onze maatschappij vraagt om het vermogen om samen te (kunnen) werken en deze vaardigheid is dan ook verweven in het dagelijkse werk van de kinderen. Onze groepen zijn heterogeen samengesteld, dat betekent dat er twee jaargroepen bij elkaar zitten. Daardoor is er sprake van een natuurlijke samenwerking. Daarnaast geven we expliciete samenwerkingsopdrachten. Ook tijdens de klassikale lessen en bij de lessen rondom de Vreedzame School wordt aandacht besteed aan samenwerkingsvaardigheden.
Leerkracht begeleidt en stimuleert
De leerkrachten zijn degenen die de kinderen ondersteunen in hun ontwikkeling. Naast de begeleidende rol en de verantwoordelijkheid om een uitdagende omgeving aan te bieden, heeft de leerkracht ook de rol van stimulator. Op basis van observaties en toetsresultaten ziet de leerkracht welke stimulans een kind nodig heeft om zich verder te ontwikkelen.
Zelfontdekkend bezig zijn
Kinderen zijn niet alleen verantwoordelijk voor hun eigen ontwikkeling en eige leerproces, maar ook voor hun directe omgeving. Kinderen moeten de vrijheid krijgen om hun omgeving te ontdekken en dingen zelf te doen. Wij geloven dat elk kind een natuurlijke nieuwsgierigheid heeft, waarvan wij als leerkrachten gebruik moeten maken om het kind te prikkelen om tot ontwikkeling te komen. Een uitdagende, goed gestructureerde leeromgeving is hiervoor noodzakelijk. Bij de inrichting van het lokaal zorgen we dan ook voor overzichtelijkheid, zodat de leerlingen in staat zijn om zelfstandig het materiaal te pakken dat ze nodig hebben.
Montessorimaterialen en andere leermiddelen
De klassieke Montessorimaterialen vinden we van grote waarde. Door onderwerpen eerst op concreet niveau aan te bieden, is een ontwikkeling naar abstract niveau mogelijk. De materialen zijn daarin geen doel op zich, maar een manier om leerdoelen te bereiken. Ook in de midden- en bovenbouw wordt met Montessorimateriaal gewerkt. Montessorimateriaal wordt vaak op kleedjes gebruikt, waardoor kinderen letterlijk en figuurlijk de ruimte hebben zich verder te ontplooien. Naast de Montessorimaterialen gebruiken we hedendaagse methoden en ICT. We streven ernaar om dat op een Montessoriaanse wijze te doen, dat wil zeggen gericht op het individuele kind, met de mogelijkheid om zelfstandig te werken het eigen werk zelfstandig te controleren en met voldoende uitdaging.